- Detalles
Estimada/o amiga/o,
Tal como se anunciou na pasada Asemblea Xeral da Sociedade Galega de Ornitoloxía celebrada no Auditorio Forum de Carballo (A Coruña) o pasado 25 de maio a SGO ten presentado ante o TRIBUNAL SUPERIOR DE XUSTICIA DE GALICIA un RECURSO CONTENCIOSO-ADMINISTRATIVO contra o Decreto 177/2018, do 27 de decembro, polo que se aprobaba o Plan rector de uso e xestión do Parque Nacional Marítimo-Terrestre das Illas Atlánticas de Galicia. Esta acción levase a cabo conxuntamente coa asociacion Verdegaia coa que se está colaborando.
É a primeira vez que a SGO acomete un proceso xudicial de denuncia en forma de contencioso contra a Administracion, motivado sen dubida polas respostas recibidas ás alegacións presentadas, cunha falta total de criterios de conservación e dunha mínima seriedade ás observacións realizadas pola SGO e por Verdegaia, nunha continua desconsideración e falta de atención ás queixas, que a través dos dous representantes do movemento ecoloxista no Padroado do Parque Nacional, téñense nos últimos anos presentado.
O corvo mariño cristado, nun moi acusado descenso das parellas reproductoras nos últimos anos, non merece nin unha mínima atención no PRUX, optándose por obviar os censos dos últimos anos da especie. A pardela cincenta, recente nidificante no Parque Nacional é igualmente obviada a nivel de xestión, o mesmo cunha especie como a pardela balear, que mantén importantes zonas de alimentacion e estancia no entorno do Parque, sendo unha especie catalogada pola UICN como en peligro critico a nivel mundial, e considerada en Peligro de Extincion polo Catalogo galego e español de aves ameazadas.
En canto a zonificación resultante no PRUX, a zona mariña de reserva é dun 0 % do total e a zona mariña de uso moderado-reserva só dun 1,2% do entorno do arquipelago de Cies, cunha falta de avaliación cun mínimo grado de detalle do impacto da actividade pesqueira, e en particular de certas artes de pesca como o enmalle, nas zonas de alimentacion do corvo mariño cristado.
A SGO ten debatido xa na Asamblea de 2018, e tamén máis concretamente no "Taller sobre a protección da biodiversidade: a conservación das aves e a estratexia da súa protección desde a denuncia" levado a cabo en decembro de 2018, as opcións, riscos e oportunidade deste tipo de accións de denuncia máis ala da vía administrativa, pola que agora optamos. O contencioso ten sido xa aceptado procesalmente estando na actualidade preparándose a motivación do recurso.
- Detalles
O pasado 6 de setembro celebrouse en Distriz (Monforte de Lemos) o I Encontro de Aneladores "Chris Mead", como conmemoración do 50 aniversario da visita realizada por este anelador da British Trust for Ornithology a esa localidade do 1 a 5 de setembro de 1965.
O evento foi organizado por Hábitat e a Sociedade Galega de Ornitoloxía (SGO), e contou con 25 participantes dos grupos de anelamento Hércules e Píllara, así como aneladores independentes e afecionados á ornitoloxía.
Desplegáronse en total 108 metros de rede en varias ubicacións, que se mantiveron en activo durante 12 horas e recolleron 79 aves de 15 especies diferentes, que se detallan a continuación:
Como parte dos actos da xornada, léronse as palabras de agradecemento remitidas pola familia de Chris Mead, xa falecido:
"It is a great honour that the Galician Bird Ringers have chosen to name the meeting after Chris. Bird ringing was so much part of his life and he loved teaching people the techniques and passing on his passion to others. His enthusiasm for it never waned and it is thought that through his life he ringed over 250,000 birds. The data collected through ringing has allowed biologists to learn enormous amounts about bird behaviour and migration and to know that Chris's name will be associated with the ringing group in Spain and new generations of bird ringers is very touching. The family wishes you well and hope that the first Encontro bienal de aneladores "Christopher Mead" is a great success."
Estas primeiras xornadas de anelamento tiveron boa cobertura por parte da prensa:
- En memoria do inglés que vixiou en Distriz o paso das aves migrantes (La Voz de Galicia 29-8-15)
- Medio século de avifauna en Monforte (La Voz de Galicia 4-9-15)
- Monforte convértese nun observatorio de ornitoloxía (La Voz de Galicia 7-9-15)
- Un radical cambio ambiental testemuñado polas aves en Distriz (La Voz de Galicia 8-9-15)
Chris Mead fixo unha segunda visita entre o 21 de agosto e o 23 de setembro de 1967, polo que está previsto repetir este evento dentro de dous anos.
Información elaborada polo Grupo Naturalista Hábitat.
- Detalles
Juan Mosquera Candal reside en Santa Cruz de Montaos, concello de Ordes, onde naceu en 1913. Xa desde mozo, a raíz da petición dun mestre seu, comezou a recoller na súa vivenda diversas variables meteorolóxicas axudado de instrumentos básicos de medición: termómetro, pluviómetro e barómetro. Desde 1949 leva subministrando un considerable volume de información referido a Santa Cruz de Montaos a Madrid, en concreto á que actualmente se coñece como Agencia Estatal de Meteorología.
Juan Mosquera Candal. Montaos (Ordes), abril de 2014 © C.D. Romay
Pero Juan é tamén un ornitólogo de longa traxectoria: desde sempre prestou atención ás aves que o rodeaban, e desde 1950 recolle as primeras chegadas de varias especies de aves para tamén subministrárllelas á base de datos de fenoloxía da devandita Axencia.
Falo con el en abril de 2014 no seu fogar ordés. Poño os nomes vernáculos fornecidos, así como os nomes científicos, en cursiva. Non transcribo a gheada e seseo que emprega, agás para os nomes vernáculos. Emprega varios castelanismos, que poño tamén en cursiva:
Pregunta: Boas tardes señor Juan! Unha honra poder entrevistalo para a Sociedade Galega de Ornitoloxía.
Resposta: Non hai problema. Aínda viñeron os de La Voz de Galicia hai pouco (sorrí).
P: Vostede, que é afeccionado á meteoroloxía, recolle tamén datos de aves estivais.
R: Si, si.
P: Unha delas é o cirrio común. Como lle chaman en Montaos?
R: Vensegho. Ese é o nome, non sei se ten algún vulgar, pero, oficialmente, é vencejo común. É ese que anda por riba das poboacións: “íiiiii… íiiiii”. Ten as alas larghas, se se pousa no suelo non se pode levantar… hai que levantalo.
P: Cabo da miña aldea chámanlle a rondalla.
R: Ah! o arrendajo!
P: Non, non, rondalla!
R: Claro claro, pode ser, porque o arrendajo é a pegha marza.
P: E a cegoña?
R: Non non, aquí non ven. Eu téñoa visto contra Lugo.
P: E outras?
R: (Juan repasa uns papeis) Este é o ghalo marino (sinala á Vanellus vanellus). Chamámoslle ghalo marino. Antes viñan manadas e manadas. Agora hai que xa non ven. E esta é a bubela: “uuu uuu, uuu uuu”. Díxome un fulano da Senra que viñeron dúas.
P: Agora?
R: Si si, estes días.
E esta coñécela? (sinálame un debuxo de Streptopelia turtur).
P: A rula!
R: Si si… tórtola común. Agora hai outras, que son turcas, que hai polos xardíns. Agora estendéronse por Europa toda. Cando eu comía na cociña, viña canda a min…
P: Viu este ano a outra?
R: Non, non, aínda non.
Este é o vencegho común. Ese é o que anda por riba das iglesias, e ten que ter para anidar... buracos. Pero agora como taparon todo, non ten onde meterse. E este… (pasa follas) é a oropéndola. Aquí chámanlle o papaghaio. Outro dinlle o vichelocregho. Díxome un profesor de Santiago: “ese tiene siete nombres vulgares”. Agora por aquí non hai.
P: Por qué desapareceu?
R: Non sei. Eu hai 12 anos que non o sinto. Eu acórdome cando era rapaz dicía “quen me dera pillalo, do bonito que é”. Pero non sei porque desapareceu…
P: Pode ser polo que pasa polos sitios de invernada, ao sur do Sáhara. Ao igual que lle pode pasar á anduriña de cu branco… que igual coñece, que fai os niños pegados aos edificios…
R: Ai!!! Si… Agora agora… (atopa unha folla) o avión común!
P: Ese ese!
R: Unha vez cerca de Ordes, díxome un fulano de camiño ao prado, preguntoume “e que paxaro será ese? E era o avión común. En Betanzos hai máis. Volando xa se ve cal é, a gholondrina non é. A gholondrina ten a pechera. E esta xa veu. E o avión… vírono outro día en Ordes. Anda case sempre coa gholondrina. Deben ser da familia…
P. Vostede ten datos desde cando?
R: Desde hai 65 anos! A miña primeira profesión foi de peón caminero, logo preparei a praza de capataz por oposición. De andar tanto na carretera, íame fixando. E un maestro en Pereira, unha parroquia que limita con esta (Montaos), díxome que buscaban observadores altruístas entre maestros, ingenieros, e demais. E comentoumo. E escribinlle unha carta ao centro meteorológico da Coruña e mandáronme todo, o termómetro, o pluviómetro…
P: Pero datos de aves?
R: Mando datos de aves desde o ano 50.
P: Desde o 50!
R: Si si. Eu mandei moitos datos! A Madrid. E tamén das plantas. Mandei datos de todo, tamén me pediron datos da universidad de Barcelona.
P: Nota vostede que as andoriñas chegan antes co paso do tempo?
R: Eu penso que máis ou menos por aí. Agora a andoriña chegan no mes de marzo, case sempre.
P: E o cuco?
R: Agora hai pouco, e síntese rara vez. Eu vou pola parroquia e pregunto: “e o cuco veu?”. E dinme: “Veu o cuco, tal día”. E dicía o meu buelo: “Si el 25 de abril el cuco no ha venido, o muerte o fuga de agua ha tenido”. Agora ninguién me di nada. E como a bubilla, que aínda se ve aínda pola Senra. Os datos do avión común e da bubilla téñoos para dalos este mes. E tamén a ver se se ve a tórtola.
P: Pode anotar que xa se veu no Grove e en Cambados.
R: Ah! Pero alí se cadra alí ven máis cedo.
P: Si, pero igual nunha semana xa a ten por aquí.
R: Pode ser… Gústame moito o da fenología. E gustábame moito Rodríguez de La Fuente. Moito aprendín del. E o que non sei pregunto. Tamén aos profesores da universidade.
P: E sobre aves que foron máis abundantes?
R: A gholondrina xa foi máis escasa. Agora hai máis. Xa fixeron mapas aquí coas que hai aquí. Eu mando datos e en Madrid fan os mapas. Teño aí 65 cadernos, de cada ano. Mira para aí (vai a un moble cheo de cadernos).
P: Vaia! Non está mal…
R: Non, ho… (sorrí).
Juan Mosquera Candal coa lámina do peifoque.
Montaos (Ordes), abril de 2014 © C. D. Romay
P: Hai paxaros que estean aquí todo o ano?
R: Hai partes na que as gholondrinas quedan. Aquí marchan. Pero é abraiante, como acertan. Pero a ciencia cierta non se sabe como fan.
P: E as que non son migratorias? Por exemplo o melro…
R: Ese está sempre aquí. Co mesmo traxe… (sorrí). Logo están os tordos, que son como os melros pero de vestimenta de distinta cor. Logo está o petirrojo, que me viñan á horta, e andaban detrás de mi. Aquí chámanlle peifoque. Mira para aquí… (móstrame unha lámina cunha ilustración que di: “Peifoque. Amigo y colaborador con los trabajadores de huertas y jardines”.
P: Logo hai un pequeniño…
R: Ese é o carrizo! Ah, pero ese cría oito fillos! E é moi enamoradizo, porque está cunha femia, e cando ela incuba, el vaise con outras (sorrí).
P: Sabe de paxaros que había antes, ou que oíra que había, e que agora non hai?
R: A pegha marza, o arrendajo, antes había máis. Pero debe ser bocado da rapiña. De pequeno criábaas, e quitáballe o rabo. Agora volve haber máis. Pero antes comíase… prefíroa ao pombo.
P: Anda! E como a comían, fervida?
R: Ou frita! Pero a rabuda non, a branca e negra, esa non. É moi cocha.
P: E outros paxaros que se collían?
R: Ai! Antes había moitos corvos. Agora hai, pero non bandadas grandísimas como había antes. E a gholondrina estivo moi achicada. Agora hai zonas que non hai ningunha, pero noutras hai máis abundancia. E o avión común foi moito a menos. En Ordes, eu víaos. Pero un ano fallaron. E iso que houbera un ano que viñeran moitísimos. Moita xente parécelle a gholondrina e chámanlle gholondrina, pero hai diferencias.
P: De noite hai algún paxaro que faga así (imito o ulular dun Strix aluco)?
R: Ah! Pero si… ese é o moucho, pero aquí non se ve agora. Está en extinción. Aquí o moucho nada. Antes íamos de noite á Paponda, e oíamos iso. Pero agora non se ve.
P: E outro pequeno, que fai así (imito o “miu miu” do Athene noctua)…
R: Así tamén fai o moucho. Pero hai moito que non o vexo. A xente dicía que era sinal de que alguén ía morrer… pero eso é unha tontería!
P: E outra, que fai así? (imito á Tyto alba).
R: Sóname… Ah! esa é a cruxa. Aquí chamámoslle así… Agora vense poucas, pero eu téñoas collido na igrexa. Pero son bonitas!
P: Pois moitas grazas, don Juan. Un pracer!
R: De nada, ho!
Por Cosme Damián Romay Cousido.
Agradecementos: a Alexia del Río García, a Manuel Antonio Pazos Rey e, claro está, a Juan Mosquera por facer posible esta entrevista.
Entrevista en pdf.
- Detalles
Os pasados 27 e 28 de Febreiro organizamos xunto co CEIDA unha nova edición das xornadas de iniciación á ornitoloxía, contando tamén coa colaboración do Grupo Naturalista Hábitat, a Fundación Biodiversidade e a Reserva da Biosfera Mariñas Coruñesas-Terras do Mandeo.
As xornadas tiveron un notable éxito de participación, con aproximadamente 50 participantes que nos acompañaron durante as charlas do venres e a saída do sábado, nesta ocasión pola ría do Burgo.
A sesión didáctica do venres comezou cunha charla de Oscar Rivas sobre o emprego das caixas-niño para aves. Posteriormente e relacionada coa anterior, Martiño Cabana da AGCT comentou as vantaxes dos comedeiros, e falounos das distintas maneiras de axudar ás aves coa súa construcción.
Cosme Damián Romai presentou o proxecto do Atlas de Nomes Vernáculos de Galicia e da importancia de preservar este patrimonio inmaterial.
Finalmente, as dúas últimas charlas serviron para axudar aos asistentes a coñecer mellor as aves da comarca das Mariñas: Antonio Sandoval, gran coñecedor da ría do Burgo, falounos das súas aves; e Sergio París fixo un repaso das presentes na Reserva da Biosfera, da man de catro especies emblemáticas da zona.
O sábado agardábanos un paseo pola ría do Burgo para coñecer de preto as aves que a habitan. O día recibiunos anubrado e cun monótono orballo, pero que non impediu que disfrutásemos dunha agradable mañá.
As explicacións de Antonio son unha guía inmellorable para coñecer a riqueza ornitolóxica da ría do Burgo...
Unha das estrelas da xornada foi o Ibis sagrado (Threskiornis aethiopicus) procedente dun escape e que xa leva varios meses na ría, xunto con outras especies invernantes habituais como os biluricos patirrubios (Tringa totanus) e claros (Tringa nebularia)
Pero deixando a un lado a anécdota da presenza dun exotismo como o ibis, a especie mais interesante e que puidemos observar a pracer foi unha das gaivotas de Delaware (Larus delawarensis) que pasaron o inverno nesta pequena ría.
Agardámosvos nunha vindeira edición, incluídos os mais pequenos da casa!
- Detalles
Unha vez mais, e xa van tres edicións, a SGO en colaboración co CEIDA e o Grupo Naturalista Hábitat celebrou unhas novas xornadas de introducción á ornitoloxía.
Nesta ocasión a temática principal foi a iniciación ao emprego do anelamento científico como ferramenta para o coñecemento e a conservación das nosas aves silvestres, coa colaboración do Grupo de Anelamento Píllara. Un dos seus membros, Alberto Monteagudo, foi o encargado de dar unha estupenda charla introducindo aos asistentes neste método de estudo.
Outras charlas versaron sobre o comportamento do observador de aves en campo, e sobre as mellores zonas para observalas no entorno da comarca das Mariñas. Xabi Varela fixo un divertido percorrido polos mellores rincóns ornitolóxicos do concello de Arteixo:
Pola súa banda, Oscar e Santi Vázquez leváronnos de paseo pola costa da Coruña e reveláronnos os principais segredos da ría de Betanzos.
A tarde do sábado 31 empregouse para poñer en práctica o aprendido sobre o anelamento, visitando o encoro de Cecebre para coñecer o traballo que alí desenvolve o Grupo de Anelamento Píllara dende hai anos.
Os martiños peixeiros fixeron as delicias dos presentes.
Agardamos vervos en vindeiras edicións!